در ایام اربعین حسینی مردم عراق با روی باز و احترام بسیار زیادی از زائران استقبال می‌کنند و این امر نشان‌دهنده محبت و عشق عمیق آنها به اهل بیت علیهم‌السلام و همچنین زائران امام حسین علیه‌السلام است. ما مهمان مردمان کشوری با فرهنگ و آداب و رسوم متفاوت هستیم، این تفاوت‌ها ممکن است در معاشرت‌ها سوتفاهم‌هایی ایجاد کند، به ویژه وقتی از فلسفه آداب و رسوم کشور میزبان بی‌اطلاع باشیم و تفاوتی بین دو فرهنگ قائل نباشیم.
«محمدامین سواری»، فارغ التحصیل دانشگاه تهران در رشته مطالعات غرب آسیا و شمال آفریقا- گرایش عراق، پایان‌نامه خود را با موضوع «دیپلماسی موکب» زیرنظر استاد مشاور خود، شهید دکتر حسین امیرعبدالهیان و راهنمایی دکتر قزوینی دفاع کرده است. او معتقد است: ما نیاز داریم که درباره عراق و فرهنگ عراقی شناخت داشته باشیم، اگر زائری در این مورد مطالعه داشته باشد خودش متوجه می‌شود کدام رفتارها هنجار و کدام ناهنجار است. با ایشان همکلام شدیم تا با برخی از آداب و رسوم مردم عراق در مناسک اربعین حسینی بیشتر آشنا شویم:
معجزه اربعین؛ پیوند دو ملت
سواری می‌گوید: حضور گسترده زائران ایرانی و مراوداتشان طی چند روز اقامت در عراق با مردم این کشور، که خصوصا در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است، باعث شده خیلی از شبهات ذهنی و سوءبرداشت‌های بین دو ملت برطرف شود. این اتفاق مبارک معجزه اربعین و زیارت سیدالشهداء(ع) است که بزرگ‌ترین ظرفیت در راستای پیوند میان شیعیان و دو ملت ایران و عراق باشد. از جهتی دیگر باعث می‌شود تلاش سرویس‌های رسانه‌ای معاند برای خدشه در روابط دو ملت بی‌تاثیر شود.
مهمان هرقدر دورتر، با ارزشتر
وی ادامه می‌دهد: مهمان‌نوازی و تکریم زائر در عراق یک اصل مهم است و مهمان هر چقدر از راه دورتری آمده باشد تکریمش با ارزشتر و مهم‌تر می‌شود. دشمن الان دنبال این است این پیوند را کمرنگ کنند و بگوید ایرانی جماعت میآید و به عراقی اعتنا نمی‌کند غذای آنها را نمی‌خورد و یا تشکر نمی‌کند. لذا توصیه می‌شود اگر به مواکب آنها می‌روید و از شما پذیرایی می‌کنند، به عربی «شکراً» بگویید، یا با همان زبان فارسی تشکر کنید.
در عراق؛ اعتقادات، فرهنگ است
این کارشناس دیپلماسی موکب تأکید می‌کند: در بین مردم عراق، اعتقادات به شکل عام یک هنجار و فرهنگ است، یعنی نماز خواندن یک فرهنگ و هنجار است شاید کسی باشد که اهل تدین نباشد ولی نماز را می‌خواند. یا در مورد حجاب که یک بحث دینی است ولی آنقدر متداول است که تبدیل به فرهنگ بومی شده است.
عراقی‌ها؛ مردمی برونگرا
وی در ادامه بیان می‌کند: مردم عراق غالبا انسان‌هایی برون گرا هستند. یعنی یک شخص عراقی سعی می‌کند اعتقاد خودش را بیرون بریزد، مودت خودش را نشان بدهد و رضایت خودش را عنوان کند. یک فرد عراقی اهل ارتباط و اهل معاشرت است. حال اگر مثلا یک زائر ایرانی برای اینکه خلوتی داشته باشد، هیچ ارتباطی با دیگران برقرار نمی‌کند، چه بسا نظر خنثی داشته باشد این با فرهنگ عمومی عراق سازگار نیست. یا مثلا در عراق عرف است هنوز به مقصد نرسیدند راننده‌ها کرایه را دریافت می‌کنند که وقت راننده و بقیه مسافران گرفته نشود، عدم اطلاع از این قضیه توسط زائر ایرانی این باعث سوء ظن می‌شود که آیا راننده به ما اعتماد ندارد.
بایدها و نبایدهای رفتار زائر
سواری ابراز می‌کند: در عراق حریم برای زن مهم است نگاه سنتی خاصی دارند که حریم بانوان حفظ شود و بخاطر همین است که اسکان بانوان و خدمه آنها کاملا مجزا است. حضور زائران بانوی کشورهای مختلف با فرهنگ پوشش و لباس مرسوم خود در عراق باعث شده تنوع در پوشش‌های محجبه تا حدودی توسط مردم کشور میزبان پذیرفته شده است.
وی اضافه می‌کند: در عراق خانم‌ها، بجز چادر، لباس بلندی به نام ماکسی دارند و این عرف است. آنها مانتو را نمی‌شناسند، و وقتی یک خانم ایرانی مانتو می‌پوشد فکر می‌کنند همان ماکسی است که خیلی کوتاه کردند و از نظر آنها این اشتباه است. لذا راه حل مناسب ارتباط با آنها برای آشنایی با فرهنگ یکدیگر است.
سواری تصریح می‌کند: شبهاتی که درباره پوشیدن چفیه توسط بانوان وجود دارد هرچند کمتر شده اما باید بدانیم که چفیه لباس مردان عراقی و روسری عربی به نام «شیله» ویژه بانوان است. چفیه نماد و پوششی مردانه است که با خصوصیت‌های غیرت و مردانگی پیوند خورده و شیله نماد و پوشششی زنانه که بیانگر حیا و عفت است. هر کدام جابجا شود در فرهنگ عراقی اهانت محسوب می‌شود. پس عدم استفاده از چفیه توسط بانوان، با فرهنگ کشور میزبان همراه‌تر است.
وی تأکید می‌کند: در پیاده‌روی با حرکاتی که باعث انگشت‌نمایی شود اجتناب کنید؛ مثلا روی اینکه شخصی دست همسرش را در پیاده‌روی می‌گیرد حساس هستند زیرا در اربعین مردم عراق قائل به این هستند که مراسم ختم بزرگی برای سیدالشهدا دارند و لذا همه عزا دارند و حالت فرح و خوشحالی زائران ناپسند است.
مواکب؛ بهترین ابزار و نهاد تبادل فرهنگی بین دو ملت
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: موکب‌ها می‌توانند محل تبادل فرهنگ عراقی و ایرانی باشد و مطلعی برای احاطه فرهنگ مخاطب از کشور با ملیت دیگر می‌تواند ایجاد کند و این خودش منشأ خیر است. عراقی‌ها در حوزه فرهنگی-هنری احساس می‌کنند که باید ارتقا پیدا کنند و مطالبه‌شان ایجاد مواکبی است که در امور فرهنگی فعال باشد و فرهنگ‌سازی کند.
نظر شما